Tveggja turna talið voru mistök.

Fyrrum aðstoðarmaður Össurar Skarphéðinssonar hefur staðfest opinberlega að kosningabarátta Samfylkingarinnar hafi verið mistök frá upphafi. Tal um tvo turna í íslenskum stjórnmálum, sérstakt forsætisráðherraefni án umboðs flokksmanna, Borgarnesræður I. og II. og hafa ekki tekið þátt í stjórnmálaorðræðunni við alla andstæðinga sína, voru ein stór mistök. Naflaskoðun er því nauðsynleg; Fylkingin setti á fót framtíðarnefnd og skipaði fyrrverandi forsætisráðherraefni formann hennar, Ingibjörgu Gísladóttur, sem í dag hefur yfirgefið landið í sjálfskipaða útlegð og verður því ekki annað ráðið en að Ingibjörg eigi erfitt með að horfast í augu við eigin mistök í kosningabaráttunni og sagt sig frá nefndarstörfum.

Össur Skarphéðinsson, formaður Fylkingarinnar, hefur tekist núna með mjög eftirminnilegum hætti að ota einum að sínum nánustu samstarfsmönnum, Birgi Hermannssyni, fram í þjóðfélagsumræðuna til að hnýta í þessa ákvörðun Ingibjargar. Slík er taugaveiklunin í röðum þingmanna Fylkingarinnar að enginn þeirra kannast við að hafa lesið gagnrýni Birgis, en þó rétt aðeins orðið varir við fréttaflutning vegna málsins. Krísan er algjör hjá Fylkingunni vegna þessara mála og verða ungir þingmenn hennar hjákátlegir í skýringum sínum fyrir hvað Fylkingin standi eða hver sé framtíðarsýn hennar á meðan að öll þessi mál frá því í kosningabaráttunni eru óuppgerð. Að horfast í augu við þá staðreynd að kjósendur hafi hafnað Ingibjörgu er óuppgerð og verður svo að vera. En Össur Skaphéðinsson og hans stuðningsmenn hafa þó komið fram á opinberum vettvangi með mikilvægt innleg í vandræðastöðu Fylkingarinnar og er óumdeilt að slíkt er hlutverk formanns hreyfingar sem ætlar sér ekki að tjalda til einnar nætur. Formaður framtíðarnefndarinnar hefur á hinn bogin ákveðið að taka upp sína tjaldhæla, staðfesting þess að hennar framboð var einnota í landsmálapólitík.

Mistökin í kosningabaráttunni hjá Fylkingunni var að ætla sér stilla upp stöðu tveggja turna, og tefla einleik út frá þeirri stöðu, er aðrir stjórnmálaflokkar byrjuðu á upphafsreit með menn og málefni. Kjósenda var að dæma miðtaflið á kjördag, Össur tók ákvörðum á 30 mínútum í endataflinu og hafði hann á þá gert sér ljóst að forsætisráðherraefnið yrði ekki úr hans röðum. Þekkt er í íslenskri stjórnmálasögu að framboð flokka sem byggir tilvist sína á einni persónu eru skammlíf; Össur þekkir söguna og blæs til sóknar.

Fólk í fyrirrúmi!

Stóraukið framboð á leiguhúsnæði hefur orðið þess valdandi að húsaleiga fer nú lækkandi og er nú svo komið að tveggja herbergja íbúð, sem áður var leigð á allt að 80 til 85 þúsund krónur, er nú komin niður í 50 til 70 þúsund. Umfjöllun um þennan viðsnúning mátti lesa á síðum Fréttablaðsins í vikunni, og er haft eftir Guðlaugi Erni Þorsteinssyni, eiganda og framkvæmdastjóra Leigulistans, að menn séu hættir að geta leigt íbúðir upp úr öllu valdi. Hann hvetur leigusala jafnframt til að setja ekki of háa leigu á íbúðirnar því þá ganga þær hreinlega ekki út.

Framsóknarflokkurinn er hreyfiafl þessa viðstuðnings á leigumarkaði; að frumkvæði félagsmálaráðherra Framsóknarflokksins var hafið sérstakt átak til að auka framboð leiguhúsnæðis á árinu 2001, gert var rammasamkomulag um að byggðar yrðu 600 leiguíbúðir næstu fjögur árin til viðbótar almennum heilmildum Íbúðalánasjóðs vegna leiguíbúða og var lögð áhersla á að auka framboð minni íbúða. Þessar heimildir Íbúðalánasjóðs hafa allar verið nýttar að fullu um land allt. Einnig var gert samkomulag við húsnæðissamvinnufélagið Búseta um byggingu og rekstur 300 leiguíbúða á næstu fjórum árum. Rúmum 100 íbúðum hefur verið ráðstaf af þeirri heimild.

Þessar áætlanir hafa eflt og styrkt leigumarkaðinn í landinu, landsmönnum til hagsbóta með því að nú er hægt að leigja húsnæði á viðráðanlegum kjörum. En jafnframt verður að vonast til þess að leiguverð á húsnæði lækki enn frekar. Þetta er skref í rétta átt, og hér er um brýnt úrlausnarmál að ræða og Framsóknarflokknum einum er best treystandi til að vinna að viðlíka málum enda stendur hann fyrir stöðugum umbótum á samfélaginu. Framsóknarstefnan hefur ætíð sett manninn og velferð hans í öndvegi.

Stjórnmálaskýrendur og ársuppgjörin.

Landsmenn hafa ekki farið varhluta af ýmiskonar uppgjörum nú við áramótin, en hér er ekki ætlunin að bæta við þá umfjöllun, næg er hún fyrir að flestra mati. Allavega stjórnmálaskýrendur hafa á þessum tímapunkti fengið gott rými í fjölmiðlum til að týna til orð og athafnir stjórnmálamanna og flokka þetta allt saman í það besta og versta á árinu, í afglöp eða snilld ársins, í sigurvegara eða lúsera o. s. frv. Í Bretlandi er jafnvel gengið ögn lengra í þessum efnum og þá með þátttöku stjórnmálamannana sjálfra og veittar viðurkenningar fyrir góða frammistöðu, s.s. fyrir bestu bókina, ræðuna eða viðtalið. Fullyrða má að öll umgjörð í kringum umfjöllun um þjóðfélagsmál hér heima sé að verða líkari því sem best gerist erlendis og er það vel. Uppgjörsþættir líkt og „Kryddsíld“ Stöðvar 2, er með betri þáttum á þessum tímamótum, „Silfur Egils“ á Stöð 2 er einnig um margt góður þáttur, nýr þáttur á Skjá 1 „Maður á mann“ lofar góðu, og ekki síst er „Kastljósið“ í Sjónvarpinu viðamikill vettvangur fyrir þjóðfélagsumræðuna. Ónefndir eru ýmsir dægurmálaþættir í útvarpi og eins er vert að minnast á þátt Útvarps SÖGU til þjóðfélagsumræðunnar með framúrskarandi umsjónarmönnum.

Nú má vitaskuld efast um mikilvægi stjórnmálaskýrenda fyrir almenna umræðu, stjórnmálamönnunum sjálfum á að vera leikur einn að koma á framfæri og svara áleitnum spurningum er eftir því er leitað. En samt sem áður vill það brenna við að þeir láta ekki ná í sig eða neiti jafnvel að koma fram. Gleggsta dæmið af þessu tagi var upphlaupið í kringum svo kallað „eftirlaunafrumvarp“, þegar þrautreyndir stjórnmálamenn eins og Össur Skarphéðinsson, formaður Samfylkingarinnar, og Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstri hreyfingarinnar – grænt framboð, hurfu af yfirborði jarðar. Mikilvægum spurningum er brunnu á vörum þjóðfélagsþegnanna var ósvarað, ofangreindir stjórnmálamenn ákváðu að hlupust brott frá skyldum sínum og eftir stóð efi um þeirra þátt í öllum málatilbúnaði. Hlutverk stjórnmálaskýrenda við slíkar aðstæður er og verður mikilvægt, það hafa nýmörg dæmi sannað og í því samhengi er rétt að benda sérstaklega á þátt Gunnars Helga prófessors við Háskóla Íslands á mikilvægu augnabliki er eftirlaunafrumvarpið var til umræðu.

Um miðja nítjándu öld var til í París félag sem aðstoðaði leikritaskáld við að ná leikritum þeirra hylli almennings. Leitast var við að vekja áhuga og forvitni áhorfenda nokkru fyrir sýningar á götum úti, þar sem leikverkin voru auglýst. Er á leiksýninguna sjálfa var komið var keppst við að skapa rétta stemmingu s.s. með klappi á réttum stöðum, skellihlátri til að ýta undir meinta fyndni og jafnvel grátur og flóð tára í sorglegum atriðum. Upphrópanir líkt og frábært!! , stórkostlegt!! voru í höndum hæglátra og virðulegra manna, eins var endurtekningin skipulögð þannig að einhverjir pössuðu uppá að hafa eftir setningar úr leikritunum svo að ekkert færi framhjá hinum almenna áhorfenda. Leikritaskáld sem vildi ná hylli almennings varð að tryggja sér aðstoð þessa félags, en það var þó bannað fljótlega. Aðferðin þótti óviðeigandi og ekki til þess fallin að ýta undir þroskaðan listasmekk almennings. En hvað gerist, fólki þótti ekki lengur jafn gaman að fara í leikhús og áður, það varð núna sjálft að gera upp við sig hvenær það ætti að klappa, hlægja eða gráta, leiðsögnin var ekki lengur fyrir hendi.

Óhætt er að fullyrða að hlutverk stjórnmálaskýrenda í dag á sér hliðstæðu í félaginu sem lýst er hér að ofan; í ársuppgjörum eða almennt í umfjöllun um dægurmál hafa þeir það hlutverk að skapa rétta stemmingu með sínum álytum, týna til vinkla í umræðunni og kryfja þá fyrir aðra dauðlega menn.

Hvernig var stjórnmálaárið 2003? Okkar er að setjast niður á hverri „leiksýningunni“ á fætur annarri til að komast að því, nægt er framboðið.