Ólafur — hvers vegna þetta mál?

Þann 27. nóvember 2003 féll í Hæstarétti dómur er varðaði stjórnskipulegt gildi laga um gagnagrunn á heilbrigðissviði. Í því máli var niðurstaða réttarins sú, að þótt í einstökum ákvæðum laga nr. 139/1998 væri ítrekað skírskotað til þess að heilsufarsupplýsingar í gagnagrunni á heilbrigðissviði ættu að vera ópersónugreinanlegar þá skorti mjög á að nægilega tryggt væri, með ákvæðum settra laga, að yfirlýstu markmiði yrði náð. Og að ótvírætt væri að ákvæði 1. mgr. 71. gr. stjórnarskrárinnar tæki til slíkra upplýsinga og veitti sérhverjum manni friðhelgi um einkalíf sitt að þessu leyti.

Með rökum má réttilega spyrja hvers vegna þessum lögum hafi ekki verið vísað til þjóðaratkvæðis af forseta Íslands (Ólafi Ragnari Grímssyni) með því að neita að staðfesta jafn umdeild lög. Þess í stað segir Ólafur Ragnar að „skort [hafi] samhljóminn sem þarf að vera milli þings og þjóðar í svo mikilvægu máli. Fjölmiðlarnir eru sá hornsteinn í lýðræðisskipan og menningu okkar Íslendinga að ekki er farsælt að varanlega verði djúp gjá milli þingvilja og þjóðarvilja. Slíka gjá þarf að brúa.“

Það er rétt er forseti segir í yfirlýsingu sinni 1. júní að lýðræði, frelsi og mannréttindi séu grundvöllur íslenskrar stjórnskipunar, en þessar forsendur eiga við í öllum þeim málum sem Alþingi stendur að hverju sinni. Þessar grundvallarforsendur áttu við er lög um gagnagrunn á heilbrigðissviði voru staðfest og þau áttu einnig við er lög um evrópskt efnahagssvæði voru staðfest.

Meginmarkmið laganna, um breytingu á útvarps- og samkeppnislögum, er að sporna við því að eignarhald á fjölmiðlafyrirtækjum og samþjöppun á fjölmiðlamarkaði hamli gegn æskilegri fjölbreytni í fjölmiðlun á Íslandi. Mikilvægi fjölmiðla lýsir sér í kröfu í lýðræðisþjóðfélagi að almenningur hafi aðgang að fjölbreyttum, sjálfstæðum og öflugum fjölmiðlum, eða eins og Ólafur Ragnar segir sjálfur í yfirlýsingunni, að fá traustar fréttir af innlendum og erlendum vettvangi og að fjölmiðlar skapi fjölþætt tækifæri fyrir þegnanna til að sjá skoðanir sínar og til að meta stefnur og straum. Sé þetta tryggt, má setja fram þá kröfu um að almenningur hafi aðgang að fjölbreyttum, sjálfstæðum og öflugum fjölmiðlum.

Á sínum tíma var bullandi ágreiningur um gagnagrunn á heilbrigðissviði og mikil gagnrýni á frumvarpsdrögin frá vísindasamfélaginu hér í landinu. Umræðan um EES-samninginn var ekki síður hörð. Forseti Íslands á þeim tíma, frú Vigdís Fimmbogadóttir, sá þá ástæðu til að gefa yfirlýsingu á ríkisráðsfundi, en forseta höfðu þá borist fjöldi áskorana um að undirrita ekki frumvarpið.

Þegar forsetinn segir í yfirlýsingu sinni að, að undanförnu hafi verið harðar deilur um lagagrundvöll fjölmiðlanna og að ítrekað hafi verið fullyrt að þetta lagafrumvarp muni hvorki standast stjórnarskrá né alþjóðlega samninga; þá verði það dómstóla að meta réttmæti slíkra fullyrðinga.

Ólafur Ragnar hefur nú ákveðið að taka að nokkru til sín þetta mat, hvort að lög standist stjórnskipun, og mat á því hvað sé sátt, um vinnubrögð og niðurstöðu. Ólafur Ragnar hefur tekið í sínar hendur það vald að meta hvort á hafi skort samhljóm og til sé orðin djúp gjá milli þings og þjóðar í mikilvægum málum. Hann sem hefur verið kosin sem sameiningartákn og því hafin yfir dægurþrætur stjórnmálanna, vera óháður og hafin yfir flokkapólitík og flokkadrætti, þ.e. gegn allri sundrungu.

Hvers vegna þetta mál? Þjóðin kallar eftir skýringum frá Ólafi Ragnari sem hefjast á orðunum: "Það er mjög sögulegt og merkilegt að ..." . Þessi sami Ólafur Ragnar sagði árið 1995: „Framsóknarflokkurinn lofaði 12.000 nýjum störfum til aldamóta. Kvöld eftir kvöld komu ungar stúlkur og ungir drengir á sjónvarpsskjáinn í kosningaauglýsingum Framsóknarflokksins og sögðu þjóðinni hvað þau ætluðu að verða. Enginn ætlaði að verða atvinnulaus. 12.000 ný störf til aldamóta voru einkunnarorð Framsóknarflokksins í kosningunum. Kjarninn í því trúnaðarsambandi sem hann bað um milli sín og kjósenda. Þetta helsta kosningaloforð Framsóknarflokkurinn hefur nú gufað upp strax á fyrstu vikum nýrrar ríkisstjórnar.“ Ólafur Ragnar; störfin urðu 14.000. Hver túlkar með þessum orðum djúpa gjá milli kjósenda og Framsóknarflokksins. Er það hlutlaus stjórnmálamaður?

Skattalækkanir.

Í fréttum hefur mátt greina einhverja óánægju í þingliði sjálfstæðismanna með að tillögur um skattalækkanir skyldu ekki hafa verið lagðar fram á Alþingi fyrir þinglok. Þingmennirnir; Gunnar Birgisson, Pétur Blöndal og Sigurður Kári Kristjánsson, hafa gengið svo langt að telja þetta jaðra við brot á stjórnarsáttmálanum, eins að framsóknarmenn munu ekki ná sínum málum hindrunarlaust í gegn vegna þessa. Það má með sönnu greina reiði í þessu viðbrögðum þingmanna að skattalækkunartillögur sjálfstæðismenn sem þeir höfðu bundið miklar vonir við að yrðu lagðar fram fyrir þinglok, litu ekki dagsins ljós. Og halda mætti að Gunnar Birgisson sé hreinlega illur er hann segir: „Það er ljóst að það er Framsóknarflokkurinn sem stoppar þetta mál. Hann lagðist gegn skattalækkunum af ótrúlega mikilli hörku. Annaðhvort eru þeir búnir að gleyma því hvað þeir sögðu fyrir síðustu kosningar - þetta stendur klárt og kvitt í ríkisstjórnarsáttmálanum - eða þá hitt, að þeir eru að niðurlægja Sjálfstæðisflokkinn, og veit ekki á gott með samstarf flokkanna í áframhaldinu.“

Í kosningabaráttunni voru skattamál og kjarabætur mjög ofarlega á loforðalista stjórnamálaflokkanna. Við framsóknarmenn sögðum að við teldum að mjög gott svigrúm verði á næsta kjörtímabili til verulegra skattalækkana. Lögðum við til að lækka skattaprósentuna í 35,2% og stórhækka ótekjutengdar barnabætur þannig að þær verði kr. 36.500 fyrir öll börn en helmingi hærri fyrir börn að 7 ára aldri. Og að með þessum aðgerðum væri kaupmáttur fjölskyldufólks aukinn mest og þá sérstaklega þeirra sem væru með yngstu börnin. Það okkar mati er afar mikilvægt að auka ráðstöfunartekjur þeirra sem minnst hafa og lögðum til að lækka skattprósentuna yfir línuna, draga úr jaðaráhrifum í skattkerfinu og leggja mesta áherslu á hækkun lægstu launa í kjarasamningum líkt og gert var á árinu 1997.

Fyrir kosningar mátum við framsóknarmenn skattalækkanir á rúma 16 milljarða króna, hvert prósentustig í tekjuskatti kostar 4,2 milljarða og hækkun persónuafsláttar um 1000 krónur um 2,2 milljarða. Það sýnir best hvað millitekjurnar skipta miklu máli í skattkerfinu að hvert prósent í hátekjuskatti gefur aðeins 300 milljónir króna í ríkissjóð. Út frá því geta menn séð hvað mikið þarf að hækka skatta á hæstu tekjum til að ná verulegri lækkun á þá lægstu. Við álytum einnig á sínum tíma að ef áform Sjálfstæðisflokksins um skattalækkanir væru reiknuð með sambærilegum hætti kæmi í ljós að þær munu kosta ríkissjóð ekki langt frá 30 milljörðum og skattalækkanir Samfylkingarinnar milli 17 og 18 milljarða.

Í stjórnarsáttmálanum er kveðið á um að tekjuskattsprósenta á einstaklinga verði lækkuð um allt að 4%, eignarskattur felldur niður, að erfðafjárskattur verði samræmdur og lækkaður. Auk þess að virðisaukaskattkerfið verði tekið til endurskoðunar með það í huga að bæta kjör almennings. Það er einnig orðið gríðarlega mikilvægt að brúa það bil sem er orðið á skattlagningu fyrirtækja og einstaklinga og Framsóknarflokknum er einum flokka treystandi til að leysa það mál.

Í Viðskiptablaðinu var fyrir síðustu kosningar farið all ýtarlega yfir nauðsyn skattalækkana. Þar var m.a. reifað að rétta tímasetningin til skattalækkana sé á samdráttartímum þegar nauðsyn beri til að hvetja áfram neyslu almennings og að forsvaranlegt sé að reka ríkissjóð með halla til þess að hvetja efnahagslífið áfram. Það eiga sér stað miklar framkvæmdir í dag, ekki aðeins tengdar virkjunum og álverum, heldur og einnig jarðgöngum og ýmsum öðrum framkvæmdum. Það liggi augljóslega mikið við að aðhalds sé gætt í rekstri hins opinbera við þessar aðstæður, m.a. með því að lækka ekki skatta og halda aftur af ríkisútgjöldum. Þetta leiðir af því að fjármál ríkisins eru eðli sínu langtímaviðfangsefni, þar sem tekjur og gjöld ættu að fara eftir vel skilgreindum markmiðum. Síðan er auðvitað undir stjórnmálamönnunum komið hvort að þeir móti pólitíska stefnu er taki mið af skynsemisrökum. Allar ákvarðanir fela í sér ábyrgð og afleiðingar. Með stofnun álbræðslu fyrir austan og stækkun álbræðsluna í Hvalfirði gerir kröfu um mikinn afgang í ríkisfjármálum. Þetta er grundvallaratriði í hagstjórn sem ætti að vera hafið yfir allar pólitískar þrætur að mati hagfræðinga.

Niðurstaðan er því að: Kárahnjúkavirkjun hlýtur að tefja fyrir skattalækkunum um nokkur ár að minnsta kosti, jafnvel fram á næsta kjörtímabil. — Aftur á móti eiga skattalækkanir á samdráttartímum eiga vel við þegar hægt er að tengja þær við kjarasamninga og auka þannig ráðstöfunartekjur launþega án launahækkana.